Celem restrukturyzacji jest uniknięcie upadłości, która kończy byt przedsiębiorstwa i co do zasady skutkuje mniejszym zaspokojeniem wierzycieli. Wśród różnych środków restrukturyzacji to właśnie porozumienie z wierzycielami co do spłaty długów warunkuje realizację innych środków służących poprawie wyników firmy, rozszerzeniu działalności i odzyskania płynności.
Upadłość w trakcie restrukturyzacji
Restrukturyzacja i upadłość to alternatywne drogi wyjścia z trudnej sytuacji. Postępowanie restrukturyzacyjne i postępowanie upadłościowe nie może zaistnieć równolegle. Różni je cel, którym w przypadku restrukturyzacji jest uzdrowienie i zachowanie przedsiębiorstwa oraz uniknięcie upadłości, a w przypadku upadłości jest to likwidacja majątku dłużnika, najpełniejsze (na ile to możliwe) zaspokojenie wierzycieli, a następnie oddłużenia upadłego – czyli umorzenie pozostałych zobowiązań. Również przepisy prawa dają prymat prawu restrukturyzacyjnemu. W przypadku złożenia równolegle wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego Sąd najpierw rozpozna wniosek restrukturyzacyjny. Niemniej, w razie nieudanej restrukturyzacji dłużnikowi w sytuacjach prawem przewidzianych służyć będzie przyspieszony wniosek o ogłoszenie upadłości. Warto zatem rozważyć restrukturyzację przed upadłością - niezależnie czy mamy na myśli upadłość firmy jednoosobowej czy też upadłość spółki. Warto równie pamiętać, że inna będzie odpowiedzialność osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą za długi, a jeszcze inna odpowiedzialność spółki z o.o. i odpowiedzialność zarządu za długi.
Czy można pozwać spółkę w restrukturyzacji?
Z pkt widzenia wierzyciela optymalnym rozwiązaniem powinno być dochodzenie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym, które ma całościowo uregulować sytuację dłużnika i spłatę wszystkich wierzycieli. Dodatkowo, wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności po nadaniu klauzuli wykonalności stanowi tytuł wykonawczy. Wierzyciel ma jednak wybór i może dochodzić swoich roszczeń na drodze powództwa sądowego. Otwarcie postępowania nie wyłącza bowiem możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności. Jednak koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności.
Minusy restrukturyzacji
Mimo ewidentnych zalet jakie niesie restrukturyzacja to wiążą się z nią również pewne obwarowania i ograniczenia. Ocena owych zalet i wad będzie oczywiście uzależniona od tego czy dokona jej dłużnik czy też wierzyciel. Z punktu widzenia wierzyciela długotrwałość postępowania będzie oceniana negatywnie. Będzie to jednak pozorna wada biorąc pod uwagę długość postępowań sądowych i egzekucyjnych niezbędnych do przymusowego odzyskania należności. Podobnie, jako wadę wierzyciel będzie mógł ocenić możliwą w ramach restrukturyzacji redukcję części zadłużenia jak i możliwość rozłożenia pozostałego długu na wieloletnie raty. Każdorazowo jednak należy obiektywnie ocenić czy przymusowa egzekucja lub upadłość dłużnika będzie skutkowała pełniejszym zaspokojeniem. Z drugiej strony, w razie niepowodzenia restrukturyzacji i niewywiązania się z układu, wierzyciel ma uprawnienie do dochodzenia swoich roszczeń w egzekucji – na podstawie wyciągu z zatwierdzonej listy wierzytelności, która po opatrzeniu w klauzulę stanowi tytuł wykonawczy. Podobnie, w zależność od rodzaju postępowania dłużnik może utracić prawo zarządu swoim przedsiębiorstwem na rzecz ustanowionego w sprawie zarządcy.
Jak wskazano powyżej restrukturyzacja nie daje się ująć w jednoznaczne ramy i oceny. Warto jednak rozważyć postępowania restrukturyzacyjne i to niezależnie czy jest się wierzycielem czy też dłużnikiem.
Q&A
Jak odzyskać dług od firmy w restrukturyzacji?
W celu dochodzenia od dłużnika pieniędzy i zmniejszenia kosztów zasadne jest uczestniczenie w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Tylko poprzez udział w postępowaniu wierzyciel może mieć realny wpływ na planowane i podejmowane środki restrukturyzacyjne, poznać sytuację dłużnika – również majątkową, oraz uczestniczyć w konsultacjach nad propozycjami układowymi.
Czy restrukturyzacja wstrzymuje komornika?
Z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego zawieszeniu ulegają egzekucje wszczęte i prowadzone do majątku dłużnika. Nie można wszcząć nowych egzekucji do majątku dłużnika oraz ustanawiać zabezpieczeń.
Co ważne, w postępowanie układowym (również przyspieszonym) jak i sanacyjnym Sędzia – komisarz, na wniosek dłużnika lub zarządcy może uchylić zajęcia egzekucyjne dokonane przed otwarciem postępowania. Oznacza to, że nowe środki finansowe nie będą podlegały zajęciu, a zajęte wcześniej, jeśli nie zostały przekazane jeszcze do wierzycieli – wrócą do masy sanacyjnej.
Czy można pozwać dłużnika w restrukturyzacji?
Tak. Będzie jednak oznaczało dla wierzyciela dodatkowe koszty, których nie będzie mógł już dochodzić od dłużnika. Dotyczy to sytuacji gdy wierzycieli wytoczył powództwo mimo braku przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności.
Jak długo może trwać restrukturyzacja?
Czas trwania zależy od rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. Postępowanie o zatwierdzenie układu powinno wprawdzie zakończyć się w przeciągu 3 miesiąca od wyznaczonego dnia układowego, niemniej w razie przyjęcie układu i skierowania wniosku zatwierdzenie układu postępowanie ulegnie przedłużeniu o czas rozpoznania wniosku przez Sąd.
W pozostałych postępowaniach nie ma ograniczeń czasowych. Postępowanie może trwać rok, a nawet 3 lat. Najważniejszy jest cel jakim powinno być uzdrowienie przedsiębiorstwa.
Michał Woźniak
Aplikant adwokacki, Menedżer Zespołu ds. Restrukturyzacji i Upadłości
