Doradca restrukturyzacyjny – uprawnienia, kompetencje, wymogi

Kim jest doradca restrukturyzacyjny?

Doradca restrukturyzacyjny to specjalista dedykowany przedsiębiorcom i przedsiębiorstwom, które są  zagrożone niewypłacalnością lub w już trwającej niewypłacalności. Posiada on uprawnienia nadane przez Ministra Sprawiedliwości, dzięki czemu może pełnić funkcję m.in. nadzorcy układu, nadzorcy sądowego, zarządcy lub syndyka w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. W zależności od postępowania, w jakim występuje, jego zadania mogą być różne. Zwykle jednak do jego obowiązków należy zaproponowanie rozwiązań naprawczych oraz wsparcie w zawieraniu układów z wierzycielami, aby uniknąć upadłości lub ograniczyć jej skutki. Współpraca z doradcą restrukturyzacyjnym ma na celu przywrócenie płynności finansowej i zapewnienie dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa. W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, to dłużnik dokonuje wyboru doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu. W pozostałych trybach restrukturyzacji firmy oraz w upadłości przedsiębiorstwa, nadzorcę, zarządcę lub syndyka (wszystkie te funkcje piastuje osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego), wyznacza sam sąd. 

Ustawa o licencji doradcy restrukturyzacyjnego?

Zawód doradcy restrukturyzacyjnego został uregulowany w ustawie z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. Akt ten określa warunki uzyskania licencji, zasady wykonywania zawodu oraz obowiązki i odpowiedzialność doradców restrukturyzacyjnych. Ustawa reguluje również role, jakie doradca restrukturyzacyjny może pełnić w postępowaniach przewidzianych w prawie restrukturyzacyjnym i upadłościowym. Określa jego obowiązki związane z rzetelnym prowadzeniem spraw, zachowaniem tajemnicy zawodowej, bezstronnością oraz dbałością o interes zarówno dłużnika, jak i wierzycieli. Przepisy ustawy mają na celu zapewnienie profesjonalizmu i odpowiedzialności osób wykonujących ten zawód, ponieważ ich działania mają kluczowe znaczenie dla przebiegu procesów restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz dla ochrony interesów uczestników tych postępowań.

Jak zostać doradcą restrukturyzacyjnym?

Aby zostać doradcą restrukturyzacyjnym, konieczne jest spełnienie wymogów określonych w ustawie z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. Licencja ta uprawnia do wykonywania czynności m.in. w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. 

Osoba ubiegająca się o licencję musi:

1. posiadać obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa UE, EFTA lub Konfederacji Szwajcarskiej,
2. mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych,
3. posiadać wykształcenie wyższe (kierunek nie jest narzucony, ale preferowane są: prawo, ekonomia, finanse, zarządzanie),
4. posiadać nieposzlakowaną opinię – kandydat musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu,
5. nie być karanym za przestępstwa m.in.:

• przeciwko wiarygodności dokumentów,
• przeciwko mieniu,
• przeciwko obrotowi gospodarczemu,
• przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi,
• skarbowe,
• oraz inne wymienione w ustawie.

6. posiadać co najmniej 3 lata doświadczenia zawodowego zdobytego w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku – np. w obszarze prawa, finansów, zarządzania, restrukturyzacji lub doradztwa biznesowego,
7. zdać egzamin państwowy na doradcę restrukturyzacyjnego, organizowany przez Ministra Sprawiedliwości.

Egzamin na kwalifikowanego doradcę restrukturyzacyjnego

Egzamin sprawdza wiedzę z zakresu m.in.: prawa cywilnego, gospodarczego, restrukturyzacyjnego, upadłościowego, finansów, rachunkowości, ekonomii oraz zarządzania przedsiębiorstwem w kryzysie. Po jego zdaniu kandydat składa wniosek o nadanie licencji do Ministra Sprawiedliwości. Po jej uzyskaniu zostaje wpisany na oficjalną listę doradców restrukturyzacyjnych.

Jakie uprawnienia ma doradca restrukturyzacyjny?

Doradca restrukturyzacyjny posiada szeroki zakres uprawnień, które wynikają przede wszystkim z ustawy – prawo restrukturyzacyjne, prawa upadłościowego oraz ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. Jego kompetencje obejmują zarówno działania o charakterze doradczym, jak i pełnienie funkcji procesowych w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Najważniejsze uprawnienia doradcy restrukturyzacyjnego to:

• Prowadzenie postępowań restrukturyzacyjnych – doradca restrukturyzacyjny może pełnić funkcję nadzorcy układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, nadzorcy sądowego w przyspieszonym postępowaniu układowym i postępowaniu układowym, zarządcy w postępowaniu sanacyjnym.
• Prowadzenie postępowań upadłościowych – doradca restrukturyzacyjny może działać jako syndyk zarządzający masą upadłościową i przeprowadzający proces likwidacji, a także jako zarządca przymusowy lub tymczasowy nadzorca sądowy.
• Sporządzanie dokumentów i analiz restrukturyzacyjnych – tj. plan restrukturyzacyjny, test prywatnego wierzyciela, propozycje układowe, raporty i opinie dla sądu oraz wierzycieli.
• Reprezentowanie dłużnika i kontakt z wierzycielami – prowadzi negocjacje, mediacje, przygotowuje propozycje układu i moderuje rozmowy między stronami.
• Zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa w kryzysie – doradca restrukturyzacyjny jako zarządca może m.in.: podejmować decyzje gospodarcze i finansowe, zatrudniać i zwalniać pracowników, zawierać umowy oraz restrukturyzować zobowiązania.
• Dostęp do informacji i danych przedsiębiorstwa – doradca restrukturyzacyjny jest uprawniony do wglądu w dokumentację rachunkową, umowy, księgi i rejestry, a uczestnicy postępowania mają obowiązek współpracować i przekazywać mu informacje.

Kto wyznacza doradcę restrukturyzacyjnego do danej sprawy?

W postępowaniach restrukturyzacyjnych inicjowanych na wniosek dłużnika i otwieranych przez sąd restrukturyzacyjny to właśnie sąd powołuje doradcę z oficjalnego wykazu/listy, uwzględniając charakter sprawy oraz doświadczenie doradcy. Wyjątkiem jest postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym to dłużnik samodzielnie wybiera doradcę restrukturyzacyjnego i zawiera z nim umowę, a następnie sąd jedynie zatwierdza ten wybór. Dzięki temu w zależności od rodzaju postępowania dłużnik może mieć wpływ na wybór doradcy lub zdać się na decyzję sądu.

Doradca restrukturyzacyjny a kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny

Doradca restrukturyzacyjny i kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny to dwa różne statusy zawodowe, choć oba dotyczą osób posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Różnią się one przede wszystkim zakresem uprawnień, jakie dana osoba może wykonywać w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny dedykowany jest przedsiębiorcy, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub
• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający 50 milionów euro, lub
• osiągnął sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat, które przekroczyły równowartość 43 milionów euro.

W takich postępowaniach restrukturyzacyjnych sąd wyznacza na nadzorcę lub zarządcę właśnie osobę z tytułem kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. 

Analogicznie gdy restrukturyzacja będzie dotyczyć spółki o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa lub przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczym.

Jak zostać kwalifikowanym doradcą restrukturyzacyjnym?

Wymogi, które musi spełnić kandydat ubiegający się o tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego określa art. 16a ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. Kluczem jest tu doświadczenie kandydata. Zgonie bowiem z art. 16a ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego o tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego może ubiegać się doradca restrukturyzacyjny, który spełnił jeden z poniższych wymogów:

• W ciągu ostatnich 7 lat przeprowadził co najmniej cztery postępowania upadłościowe przedsiębiorców zakończone prawomocnym postanowieniem o zakończeniu postępowania upadłościowego oraz dwa postępowania restrukturyzacyjne lub postępowania upadłościowe z możliwością zawarcia układu lub postępowania naprawcze zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu
• W ciągu ostatnich 7 lat przeprowadził co najmniej sześć postępowań restrukturyzacyjnych lub postępowań upadłościowych z możliwością zawarcia układu lub postępowań naprawczych zakończonych prawomocnym zatwierdzeniem układu
• W ciągu ostatnich 7 lat co najmniej 3 lata zarządzał majątkiem przedsiębiorcy, będącym co najmniej średnim przedsiębiorcą, jako członek zarządu spółki handlowej, wspólnik ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem lub jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą oraz przeprowadziła w całości co najmniej dwa postępowania restrukturyzacyjne lub postępowania upadłościowe z możliwością zawarcia układu lub postępowania naprawcze zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu
• W ciągu ostatnich 3 lat, przeprowadził w całości co najmniej jedno postępowanie układowe lub sanacyjne zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu, w którym przyznanie ostatecznego wynagrodzenia nadzorcy lub zarządcy wynikało z ustalenia przez sąd, że w postępowaniu liczba wierzycieli będących uczestnikami postępowania była większa niż 100 oraz suma wierzytelności przysługujących wierzycielom będącym uczestnikami postępowania była większa niż 10 000 000 zł.

Doradca restrukturyzacyjny czy kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny?

Wybór między doradcą restrukturyzacyjnym a kwalifikowanym doradcą restrukturyzacyjnym zależy przede wszystkim od skali problemów finansowych oraz stopnia złożoności sytuacji przedsiębiorstwa. Doradca restrukturyzacyjny – zwłaszcza przy restrukturyzacji małych i średnich firm – zapewni w pełni wystarczające wsparcie. Jeśli natomiast stawką jest restrukturyzacja na dużą skalę, skomplikowane negocjacje z wieloma wierzycielami lub wdrożenie sanacji — lepszym wyborem będzie kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny. Przedrostek „kwalifikowany” niesie za sobą większe doświadczenie i ekspertyzę, jednak każdorazowo należy podejmować decyzję o wyborze doradcy indywidualnie i biorąc pod uwagę szereg okoliczności.