Spis treści
Problemy finansowe nie dotyczą wyłącznie przedsiębiorstw komercyjnych – coraz częściej z wyzwaniami płynności mierzą się również spółdzielnie mieszkaniowe. Rosnące koszty energii, opóźnienia w płatnościach od członków czy zadłużenie wobec kontrahentów mogą prowadzić do sytuacji zagrożenia niewypłacalnością. W takich warunkach postępowanie o zatwierdzenie układu staje się skutecznym instrumentem, który pozwala ochronić byt spółdzielni i interesy jej członków, a zarazem uniknąć upadłości.
Szczególny charakter spółdzielni mieszkaniowej i rola organów
W odróżnieniu od „klasycznych” podmiotów gospodarczych, spółdzielnia mieszkaniowa ma specyficzny charakter prawny – jej celem nie jest generowanie zysku, lecz realizacja celów statutowych, czyli przede wszystkim zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych członków. To z kolei wpływa na przebieg całego procesu restrukturyzacji.
Spółdzielnia mieszkaniowa działa poprzez trzy podstawowe organy: walne zgromadzenie, radę nadzorczą i zarząd. Najwyższym organem jest walne zgromadzenie, w którym każdy członek ma co do zasady jeden głos. W praktyce oznacza to, że restrukturyzacja nie może być procesem „czysto technicznym”, realizowanym wyłącznie pomiędzy dłużnikiem a nadzorcą układu i wierzycielami – wymaga zaangażowania spółdzielców, czyli uzyskania ich akceptacji dla modelu i kierunku działań naprawczych.
To właśnie konieczność udziału walnego zgromadzenia sprawia, że nadzorca układu powinien być aktywnie obecny podczas obrad. Jego rola nie ogranicza się do funkcji kontrolnej – często odpowiada także za przedstawienie założeń planu restrukturyzacyjnego członkom spółdzielni i wyjaśnienie skutków głosowanych uchwał.
Etapy postępowania o zatwierdzenie układu w przypadku spółdzielni mieszkaniowej
Punktem wyjścia jest diagnoza sytuacji finansowej – przygotowanie analizy płynności, zadłużenia i potencjalnych możliwości spłaty zobowiązań. W przypadku spółdzielni trudnością często bywa fakt, że część zobowiązań związana jest z wieloletnimi kredytami inwestycyjnymi czy funduszem remontowym, co wymaga precyzyjnego ujęcia w planie restrukturyzacyjnym.
Kolejny etap to opracowanie plan restrukturyzacyjnego, co wymaga nieszablonowego podejścia, ponieważ spółdzielnia nie działa dla zysku, a dla realizacji celów statutowych. Nadzorca układu musi zatem zaplanować takie działania, które zapewnią stabilność finansową bez naruszania podstawowej funkcji spółdzielni, czyli utrzymania nieruchomości i świadczenia usług na rzecz mieszkańców. Ważne, aby propozycje nie naruszały równowagi między interesami wierzycieli a koniecznością zapewnienia mieszkańcom ciągłości usług, np. dostaw mediów czy utrzymania nieruchomości wspólnych.
Szczególnie wymagającym etapem jest test zaspokojenia. Potencjalna upadłość spółdzielni mieszkaniowej regulowana jest równocześnie przez kilka ustaw, które należy kompleksowo uwzględnić. Przeprowadzenie symulacji upadłości wymaga zatem rozbudowanego warsztatu i uwzględnienia wielu szczególnych regulacji.
Dla przyjęcia układu konieczna będzie zgoda wierzycieli. Ważna będzie także akceptacja członków spółdzielni, którzy poprzez walne zgromadzenie mogą podejmować uchwały przesądzające o kierunku restrukturyzacji.
Układ przyjęty przez wierzycieli zatwierdza sąd. Wierzyciele głosują według zasad określonych w ustawie – co do zasady, układ zostaje przyjęty, jeśli większość wierzycieli posiadających łącznie 2/3 sumy wierzytelności opowie się za jego przyjęciem (choć ustawa przewiduje wyjątki od tej zasady).
Po zebraniu głosów i przyjęciu układu przez wierzycieli spółdzielnia składa wniosek o zatwierdzenie układu do sądu restrukturyzacyjnego. Po zatwierdzeniu układu przez sąd jego postanowienia stają się wiążące zarówno dla spółdzielni, jak i dla wierzycieli.
Specyfika restrukturyzacji spółdzielni mieszkaniowej
Restrukturyzacja spółdzielni mieszkaniowej różni się od restrukturyzacji klasycznego przedsiębiorstwa – główne różnice obejmują:
- ciągłość świadczenia usług – spółdzielnia odpowiada za podstawowe potrzeby mieszkańców, więc układ nie może prowadzić do przerw w dostawach mediów czy zaniedbań w zarządzaniu nieruchomościami;
- konieczne jest informowanie członków o przebiegu restrukturyzacji i o skutkach układu dla wysokości opłat;
- rola wierzycieli instytucjonalnych – wśród wierzycieli dominują często dostawcy energii, banki czy wykonawcy usług remontowych, dlatego kluczowe jest wypracowanie kompromisu z dużymi podmiotami.
Czy postępowanie o zatwierdzenie układu to dobre rozwiązanie dla spółdzielni mieszkaniowej, mającej problemy finansowe?
Choć postępowanie o zatwierdzenie układu to najbardziej elastyczna forma restrukturyzacji, nie zawsze będzie właściwym
trybem postępowania, co tym bardziej powinno skłaniać do kontaktu z doradcą restrukturyzacyjnym, który ma doświadczenie w restrukturyzacjach podmiotów o takim charakterze. Dzięki współpracy z doradcą restrukturyzacyjnym i konstruktywnym podejściu wierzycieli możliwe jest wyjście z trudnej sytuacji finansowej przy zachowaniu ciągłości funkcjonowania i ochronie interesów mieszkańców.
Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami projektu, obejmującego doradztwo na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej Automatyk w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Mateusz Jabłoński
Prezes Zarządu, adwokat, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny
