Wyjawienie majątku i wykaz majątku

„Wyjawienie majątku” i „wykaz majątku” są instytucjami prawa właściwymi dla egzekucji wierzytelności przez wierzyciela. Zostały uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego w części dotyczącej egzekucji świadczeń pieniężnych. Są to środki, które w ściśle określonych okolicznościach mają uskutecznić prowadzoną egzekucję poprzez przymuszenie dłużnika do wskazania wszystkich składników swego majątku. W przypadku „wyjawienia majątku” oświadczenie powinno wskazywać również na czynności rozporządzenia majątkiem w pięcioletnim okresie poprzedzających wszczęcie egzekucji. O ile „wykaz majątku” może nastąpić wyłącznie w toku postępowania egzekucyjnego to „wyjawienie majątku” może nastąpić również przed wszczęciem postępowania jak i po jego zakończeniu.

Przesłanki wyjawienia majątku

Zgodnie z art. 913 k.p.c. wierzyciel może żądać wyjawienia majątku gdy zajęty w egzekucji majątek nie rokuje zaspokojeniem egzekwowanej należności oraz gdy wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej wierzytelności. Może również żądać wyjawienia gdy uprawdopodobni, że nie uzyska zaspokojenia z majątku lub z bieżących świadczeń periodycznych (za okres 6 miesięcy). Musi jednak dysponować tytułem wykonawczym i wezwać wcześniej dłużnika listem poleconym za potwierdzeniem odbioru do zapłaty – w terminie 14 dni od dnia doręczenia. O wyjawieniu majątku decyduje Sąd.

Wniosek o wyjawienie majątku

Uprawnienie do złożenia wniosku o wyjawienie majątku przysługuje wierzycielowi, a w sytuacji egzekucji prowadzonej z urzędu również uprawnionym organom, a w razie egzekucji alimentów – także komornikowi. Wniosek o wyjawienie majątku należy złożyć do sądu właściwości ogólnej dla dłużnika. Wniosek musi spełniać wymogi jakie przepisy prawa przewidują dla pisma procesowego. Należy załączyć dokumenty które uzasadniają przesłanki wskazane powyżej, w tym protokoły zajęć lub inne dokumenty i tytuł wykonawczy. Wniosek podlega opłacie sądowej w wysokości 200,00 zł.

Rozpoznanie wniosku

Sąd wyda postanowienie nakazujące dłużnikowi złożenie oświadczenia gdy uwzględni złożony wniosek. Wykaz i oświadczenie (wyjawienie) Sąd odbiera niezwłocznie, może jednak wyznaczyć stosowny termin nie dłuższy niż tydzień. Na postanowienie służy zażalenie, które jednak domyślnie nie wstrzymuje wykonania tegoż postanowienia. Sąd może jednak postanowić odmiennie. Dłużnik składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, za który to czyn grozi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Sąd musi pouczyć dłużnika o tej odpowiedzialności. Jeśli dłużnik będzie uchylał się od wyjawienia majątku, odmówi wyjawienia bądź odpowiedzi na pytania to Sąd może nałożyć na dłużnika grzywnę, zarządzić jego przymusowe doprowadzenie jak również zastosować areszt nieprzekraczający jednego miesiąca.

Wykaz majątku przed komornikiem

Od instytucji wyjawienia majątku przed Sądem należy odróżnić wykaz majątku przed komornikiem uregulowany w art. 801¹ k.p.c. Jeśli wierzyciel nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia to komornik z urzędu ustala majątek dłużnika oraz wzywa dłużnika do złożenia wykazu. Dłużnik składa komornikowi wykaz majątku wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń, do której to odpowiedzialności stosuje się odpowiednio przepisy o odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań. Komornik uprzedza dłużnika o odpowiedzialności oraz poucza, że w razie niezłożenia wykazu majątku wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika. Podobnie, w przypadku uchylania się od złożenia wykazu, odmowy złożenia lub odpowiedzi na pytania na dłużnika może zostać nałożona grzywna (przez komornika), bądź też może nastąpić przymusowe doprowadzenie dłużnika (na wniosek komornika i za zgodą sądu). Komornik nie może wnioskować o zastosowanie aresztu.

Q&A

Co to jest wyjawienie majątku?

Wyjawienie majątku to złożone przed sądem, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie dłużnika o składnikach jego majątku – wykazu rzeczy i miejsca ich położenia, wierzytelności i innych praw, jak również informacji o odpłatnych i nieodpłatnych czynnościach prawnych dotyczących rzeczy lub praw majątkowych.

Czy komornik może żądać wyjawienia majątku?

Tak, choć może to uczynić jedynie w razie prowadzonej z urzędu egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Również w takiej sytuacji musi jednak wystąpić z wnioskiem do Sądu. Komornik może jednak żądać od dłużnika wykazu majątku w trybie art. 801¹ k.p.c. jeśli wierzyciel nie wskazał składników majątku pozwalającego na spłatę.

Jak uniknąć wyjawienia majątku?

Oświadczenie musi być zgodne z prawdą. Wyjawiając majątek dłużnik składa przyrzeczenie o treści "świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożony przeze mnie wykaz majątku jest prawdziwy i zupełny". Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, za który to czyn na podstawie art. 233 k.k. grozi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

Gdzie złożyć wniosek o wyjawienie majątku?

Wniosek o wyjawienie majątku należy złożyć do sądu właściwości ogólnej dla dłużnika, tj. sądu rejonowego właściwego dla jego miejsca zamieszkania. Wniosek musi spełniać wymogi jakie przepisy prawa przewidują dla pisma procesowego. Należy załączyć protokoły zajęć lub inne dokumenty uzasadniające obowiązek wyjawienia majątku, a jeżeli wniosek złożono przed wszczęciem egzekucji, także tytuł wykonawczy. Opłata od wniosku to 200,00 zł.