Rygor natychmiastowej wykonalności to instytucja prawna, która jest istotna w szczególności w kontekście prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz realizacji zobowiązań. W artykule wyjaśniamy, co oznacza rygor natychmiastowej wykonalności, w jakich sytuacjach może zostać zastosowany oraz jakie są jego konsekwencje.
Rygor natychmiastowej wykonalności może zostać nadany wyłącznie wyrokowi, który można wykonać w drodze postępowania egzekucyjnego. Oznacza, że wydany wyrok Sądu może być wykonany zaraz po jego wydaniu bez oczekiwania na jego uprawomocnienie. W praktyce oznacza, że dłużnik musi podjąć niezwłocznie działania w celu spłaty zobowiązania. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności ma miejsce w sytuacjach w których dalsza zwłoka w wykonaniu zobowiązania mogłaby uniemożliwić osiągnięcie celu postępowania.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności - kiedy jest możliwe?
Zgodnie z art. 333 Kodeksu postępowania cywilnego Sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu lub na wniosek strony jeżeli spełnione są następujące przesłanki:
1. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności z urzędu:
Sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności gdy:
- Zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż trzy miesiące;
- Zasądza roszczenie uznanie przez pozwanego;
- Wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.
2. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności fakultatywne:
Sąd może nadać rygor natychmiastowej wykonalności gdy:
- Zasądza należność wynikającą z weksla, czeku, dokumentu urzędowego lub prywatnego którego prawdziwość nie została zakwestionowana;
- Uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.
3. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności na wniosek:
Sąd może na wniosek strony, nadać rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli opóźnienie w wykonaniu wyroku mogłoby uniemożliwić lub znacznie utrudnić jego wykonanie lub narazić powoda na szkodę.
Zgodnie z art. 334 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd ma możliwość uzależnienia rygoru natychmiastowej wykonalności od złożenia przez powoda odpowiedniego zabezpieczenia. Ma to na celu zrównoważenie interesów obu stron, w przypadku gdy natychmiastowa wykonalność wyroku mogłaby narazić pozwanego na szkodę. Nie dotyczy to jednak należności alimentacyjnych w zakresie w jakim sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu.
Rygor natychmiastowej wykonalności a klauzula wykonalności.
Należy odróżnić rygor natychmiastowej wykonalności od klauzuli wykonalności. Wyrok z nadaną klauzulą wykonalności stanowi tytuł wykonawczy i umożliwia rozpoczęcie postępowanie egzekucyjnego. Należy jednak podkreślić, że klauzula wykonalności może zostać nadana wyłącznie prawomocnemu wyrokowi sądu.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi umożliwia wcześniejsze podjęcie działań egzekucyjnych, ponieważ pozwala na wykonanie wyroku jeszcze przed jego uprawomocnieniem. Dzięki temu eliminuje konieczność oczekiwania na uprawomocnienie orzeczenia przed złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności.
Rygor natychmiastowej wykonalności i co dalej?
W przypadku nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, dłużnik może złożyć zażalenie na rygor natychmiastowej wykonalności. Rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest bowiem w formie postanowienia, na które stronom przysługuje zażalenie. Sąd może zdecydować o zawieszeniu rygoru natychmiastowej wykonalności bądź też o jego uchyleniu.
Zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności
Art. 346 Kodeksu postępowania cywilnego wskazuje sytuacje, w których sąd może zawiesić lub uchylić rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu. Na wniosek pozwanego sąd zawiesi rygor natychmiastowej wykonalności jeżeli wyrok zaoczny został wydany z naruszeniem przepisów dotyczących dopuszczalności jego wydania, lub jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo nie było zawinione a okoliczności podniesione w sprzeciwie budzą wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego.
Uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności
Sąd może uchylić rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu, jeżeli pozwany wykaże, że odpis pozwu doręczono w trybie przewidzianym w art. 139 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego na adres, który nie był jego aktualnym miejscem zamieszkania w dacie doręczenia.
Zawieszenie lub uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności jest ważnym narzędziem ochrony praw pozwanego, który mógł zostać pozbawiony możliwości skutecznej obrony swoich praw. Daje to pozwanemu szansę na wykazanie nieprawidłowości w postępowaniu sądowym oraz na uniknięcie konsekwencji wykonania wyroku zaocznego.
Decyzja z rygorem natychmiastowej wykonalności - przykład
Przykładem decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności może być nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym jeżeli wierzyciel wniesie o nadanie rygoru, a sąd uzna roszczenie za uprawdopodobnione.
Q&A
Jaki jest termin końcowy na złożenie wniosku o wydanie rygoru natychmiastowej wykonalności wyroku?
Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje ścisłego terminu na złożenie wniosku o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności. Wniosek można złożyć w piśmie wszczynającym postępowanie lub w trakcie trwania postępowania.
Czy od rygoru natychmiastowej wykonalności można złożyć odwołanie?
Na postanowienie o nadaniu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności strona może złożyć zażalenie. W przypadku wyroków zaocznych możliwe jest również zawieszenie lub uchylenie rygoru, gdy spełnione są przesłanki z art. 346 Kodeksu postępowania cywilnego.
Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Jest to klauzula nadawana wyrokowi przez Sąd, która umożliwia jego wykonanie jeszcze przed uprawomocnieniem.
Kiedy sąd może wydać rygor natychmiastowej wykonalności?
Sąd może nadać rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu - np. w sprawach alimentacyjnych, fakultatywnie – przy roszczeniach z weksli, czeków czy dokumentów, gdy ich prawdziwość nie została zakwestionowana, lub na wniosek gdy opóźnienie w wykonaniu wyroku mogłoby utrudnić jego realizację lub narazić powoda na szkodę.
Milena Wełna-Misiek
Radca prawny
