Zatwierdzenie układu – jakie ma skutki

Czym jest zatwierdzenie układu?

Zatwierdzenie układu ma miejsce w przypadku wszystkich trybów restrukturyzacji. Poniżej jednak opisane zostanie zatwierdzenie układu w kontekście najpopularniejszego z trybów restrukturyzacji tj. postępowania o zatwierdzenie układu. Zatwierdzenie układu pełni funkcję konstytutywną – od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu układ zaczyna wywoływać skutki prawne, a dłużnik jest zobowiązany do jego wykonania. Postępowanie o zatwierdzenie układu stanowi atrakcyjną alternatywę wobec innych postępowań restrukturyzacyjnych i upadłości, ponieważ umożliwia przedsiębiorcy zachowanie majątku, ciągłości działalności i struktur zatrudnienia. Zatwierdzenie układu stanowi więc nie tylko instrument restrukturyzacyjny, lecz także narzędzie ochrony wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa.

W świetle prawa restrukturyzacyjnego zatwierdzenie układu jest potwierdzeniem, że negocjacje prowadzone z udziałem wierzycieli osiągnęły rezultat zgodny z zasadami równego traktowania i uczciwego obrotu gospodarczego. Sąd, rozpoznając wniosek o zatwierdzenie układu, weryfikuje zarówno formalną poprawność postępowania, jak i treść układu w zakresie jego zgodności z przepisami ustawy.

Proces zatwierdzania układu

Proces, którego kulminacją jest zatwierdzenie układu, rozpoczyna się od zawarcia przez dłużnika umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, pełniącym funkcję nadzorcy układu. Umowa określa zasady współpracy oraz zakres obowiązków dłużnika i nadzorcy układu, w tym przygotowanie propozycji układowych, sporządzenie spisu wierzytelności, a także opracowanie planu restrukturyzacyjnego.

Kolejnym etapem jest zebranie dokumentacji i jej weryfikacja w celu ustalenia wierzytelności i spełnienia przesłanek postępowania o zatwierdzenie układu. Następnie, nadzorca układu może dokonać obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ).  Od momentu dokonania obwieszczenia dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucją i może koncentrować się na prowadzeniu negocjacji z wierzycielami. Co istotne, postępowanie o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego możliwe jest do przeprowadzenia raz na 10 lat. Należy więc szczegółowo przeanalizować sytuację dłużnika i doradzić mu, czy obwieszczenie jest w ogóle konieczne w jego sytuacji finansowo prawnej. W praktyce wiele osób, nawet dłużnicy nie potrzebujący w danym momencie ochrony przed egzekucją, która im nie grozi, dokonują obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego i tracą szansę dana im raz na 10 lat. Bywa, że ochrony przeciwegzekucyjnej potrzebują później, a wtedy ona już im nie przysługuje.  
Dłużnik wraz z doradcą opracowuje propozycje układowe, które zostaną przedstawione wierzycielom. W tym okresie nadzorca układu zbiera głosy wierzycieli nad propozycjami układowymi – odbywa się to poza sądem, w systemie teleinformatycznym KRZ.

Układ zostaje przyjęty, jeśli za jego przyjęciem głosowała większość wierzycieli uprawnionych do głosowania, posiadających łącznie co najmniej 2/3 sumy wierzytelności. Po spełnieniu tych warunków dłużnik, działając samodzielnie lub przez pełnomocnika, składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, dołączając sprawozdanie nadzorcy układu z przebiegu głosowania, treść układu i inne wymagane dokumenty.

Sąd bada, czy układ został przyjęty zgodnie z przepisami, a także czy jego postanowienia są zgodne z zasadami prawa i nie prowadzą do pokrzywdzenia wierzycieli. Jeśli nie stwierdzi naruszeń, wydaje postanowienie o zatwierdzeniu układu, które – po uprawomocnieniu – staje się skuteczne wobec wszystkich wierzycieli objętych postępowaniem.

Zatwierdzenie układu a dochodzenie wierzytelności

Zatwierdzenie układu istotnie wpływa na pozycję wierzycieli. Od chwili zatwierdzenia układu wierzyciele objęci układem tracą prawo do samodzielnego dochodzenia wierzytelności w dotychczasowym zakresie. Nie mogą prowadzić egzekucji ani żądać zapłaty poza ramami układu. Postępowania egzekucyjne ulegają umorzeniu. Zatwierdzenie układu ma wpływ na wierzytelności – ich wysokość, termin wymagalności, a nawet charakter mogą ulec zmianie zgodnie z treścią układu.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że zatwierdzenie układu nie pozbawia wierzycieli możliwości dochodzenia roszczeń, które nie zostały nim objęte. Z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa.

Dla wierzycieli istotne jest również, że zatwierdzenie układu ma skutki w stosunku do wszystkich wierzycieli objętych układem, niezależnie od tego, czy głosowali za jego przyjęciem, czy byli przeciwni.

Zatwierdzenie układu a warunki spłaty

Zatwierdzenie układu nie oznacza, że dotychczasowe zobowiązania dłużnika wobec wierzycieli ulegają przekształceniu w nowe stosunki prawne określone przez układ. . W dalszym ciągu obowiązują pierwotne źródła zobowiązań, jednak sposób ich regulowania jest zmieniony poprzez treść układu. Jeśli układ zostanie uchylony w przypadku nieregulowania go przez dłużnika, sposób spłaty i terminy zapłaty uregulowane pierwotnie ponownie stają się aktualne.

W praktyce zatwierdzenie układu może obejmować:

• redukcję (umorzenie) części wierzytelności,
• odroczenie terminów płatności,
• spłatę w ratach,
• zamianę długu na udziały lub akcje,
• ustanowienie nowych zabezpieczeń lub zmianę istniejących.

Zatwierdzenie układu może też zawierać elementy „motywacyjne”, premiujące wierzycieli, którzy zgodzą się na szybsze zaspokojenie w zamian za rezygnację z części roszczenia.

Dla dłużnika zatwierdzenie układu stanowi szansę na odzyskanie płynności finansowej i odbudowanie zaufania rynkowego. Dla wierzycieli – gwarancję, że zostaną zaspokojeni w sposób kontrolowany i transparentny, bez chaosu egzekucyjnego.

Wykonanie układu nadzoruje nadzorca wykonania układu, który monitoruje realizację zobowiązań i informuje sąd o postępach. Niewykonanie układu może skutkować jego uchyleniem przez sąd.

Zatwierdzenie układu a ochrona przed upadłością

Zatwierdzenie układu pełni funkcję prewencyjną względem zwiększenia stanu niewypłacalności. Już samo wszczęcie postępowania o zatwierdzenie układu i obwieszczenie o dniu układowym w KRZ może skutkować czasową ochroną dłużnika przed działaniami egzekucyjnymi i wnioskami o ogłoszenie upadłości.

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest zatem „tarczą ochronną”, która daje przedsiębiorcy czas na naprawę płynności, renegocjację kontraktów i odzyskanie wiarygodności kredytowej. W wielu przypadkach to właśnie postępowanie o zatwierdzenie układu pozwala uniknąć likwidacji przedsiębiorstwa i zachować jego wartość gospodarczą.

Jednak w przypadku pogorszenia sytuacji ekonomicznej dłużnika, ogłoszenie upadłości dłużnika w czasie wykonywania układu albo oddalenie w tym czasie wniosku o ogłoszenie jego upadłości na podstawie art. 13 Prawa upadłościowego skutkuje wygaśnięciem układu z mocy prawa z dniem uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości albo oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zatwierdzenie układu a kontynuowanie działalności

Jednym z celów prawa restrukturyzacyjnego jest umożliwienie przedsiębiorcy kontynuowania działalności gospodarczej pomimo przejściowych trudności finansowych. Zatwierdzenie układu realizuje ten cel.

Po otwarciu postępowania zatwierdzenie układu dłużnik może prowadzić działalność przy zachowaniu bieżącej płynności, korzystać z ochrony prawnej i zachować kluczowe kontrakty handlowe. W oczach kontrahentów otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu stanowi dowód transparentności oraz gotowości do uczciwego uregulowania zobowiązań.

W praktyce przedsiębiorstwa po zatwierdzeniu układu często zyskują większą stabilność niż przed restrukturyzacją – dzięki kontroli kosztów, renegocjacji umów i nadzorowi doradcy restrukturyzacyjnego.

W rezultacie zatwierdzenie układu przekłada się na utrzymanie wartości przedsiębiorstwa, ochronę miejsc pracy i stabilność gospodarczą jego otoczenia.

Zatwierdzenie układu – moment przełomowy restrukturyzacji

Zatwierdzenie układu to fundamentalny instrument restrukturyzacyjny, który umożliwia dłużnikowi uniknięcie upadłości i kontynuowanie działalności w sposób uporządkowany. Sądowe zatwierdzenie układu nadaje mocy prawnej ustaleniom z wierzycielami, ogranicza możliwość dochodzenia wierzytelności poza układem, określa nowe warunki spłaty.

W dobrze przeprowadzonym procesie restrukturyzacyjnym zatwierdzenie układu jest nie tylko końcem postępowania, lecz także początkiem nowego etapu działalności – opartego na zaufaniu, przejrzystości i równowadze między interesem przedsiębiorcy a interesami wierzycieli.