Opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest jednym z podstawowych obowiązków każdego przedsiębiorcy. Jako, że jest to obowiązek nałożony na przedsiębiorcę przez organy państwa, jego niewykonywanie wiąże się z określonymi konsekwencjami od finansowych aż po karne. Kara więzienia za niepłacenie ZUS ma jednak charakter absolutnie wyjątkowy.
Sprawdź nasze usługi: Kancelaria Restrukturyzacyjna Wrocław
Kary za dług w ZUS – katalog
Katalog sankcji za nieregulowanie należności na rzecz ZUS jest bardzo szeroki. Przede wszystkim są to sankcje mające charakter pieniężny. Do tych sankcji należy w pierwszej kolejności możliwość naliczania przez ZUS odsetek za zwłokę. W praktyce oznacza to, że dług przedsiębiorcy w ZUS ulegnie zwiększeniu o kwoty odpowiadające wysokości naliczonych odsetek.
W dalszej kolejności do katalogu sankcji, które może zastosować ZUS w związku z nieopłacaniem przez przedsiębiorcę obowiązkowych składek, jest nałożenie kary pieniężnej. W końcu ZUS może również wszcząć postępowanie egzekucyjne w oparciu o administracyjny tytuł wykonawczy i w ramach tego postępowania dokonać np. zajęcia rachunku bankowego. Takie działanie może natomiast w istotny sposób zaburzyć płynność finansową przedsiębiorcy i doprowadzić do jego niewypłacalności.
W przypadku, gdy dłużnik jest właścicielem nieruchomości, ZUS może również wystąpić do właściwego sądu z wnioskiem o wpis hipoteki przymusowej. Jeżeli dłużnik posiada np. tylko ruchomości (takie jak samochód), ZUS może wystąpić również do Urzędu Skarbowego z wnioskiem o wpis zastawu skarbowego.
Kary dla pracodawcy za dług w ZUS
Osobna kategoria sankcji została przewidziana dla pracodawców, którzy nie regulują składek swoich pracowników. Takie działanie stanowi bowiem naruszenie podstawowych praw pracownika. Zgodnie z art. 218 § 1a Kodeksu karnego Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Sankcją karną w tym przypadku jest zatem objęte tylko takie zachowanie, które nosi cechy zachowania uporczywego lub złośliwego. Uporczywość zachowania polega na tym, że trwa ono przez jakiś czas albo kilkakrotnie się powtarza. Złośliwość w tym przypadku oznacza natomiast, że zachowanie pracodawcy ma na celu wyrządzenie pracownikowi krzywdy.
Należności na rzecz ZUS mają charakter publicznoprawny i z tego względu ich regulowanie jest zabezpieczone przymusem państwowym. Składki na rzecz ZUS należy opłacać, albowiem zaniechanie realizacji tego obowiązku może wiązać się z istotnymi konsekwencjami, również - w skrajnych przypadkach - natury karnej. Co do zasady sankcje za nieopłacanie składek na rzecz ZUS mają charakter finansowy, w związku z czym mogą również mieć istotny wpływ na płynność finansową przedsiębiorcy i doprowadzić do jego niewypłacalności. Wówczas należy rozważyć restrukturyzację, która co do zasady obejmuje również należności na rzecz wierzycieli publicznoprawnych. W ramach restrukturyzacji możliwe będzie wstrzymanie działań egzekucyjnych i rozłożenie zadłużenia na raty, które przedsiębiorca będzie w stanie spłacać.
Q&A
Czy można umorzyć dług w ZUS-ie?
Możliwe jest umorzenie długów w ZUS-ie, jednak ma to miejsce w sytuacjach wyjątkowych. W szczególności dotyczy to sytuacji, kiedy dłużnik nie ma żadnej możliwości spłaty swojego zadłużenia. ZUS może bowiem dokonać umorzenia należności w przypadku, gdy stwierdzi całkowitą nieściągalność należności lub uzna, że dłużnik znajduje się w na tyle trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej, że uzasadniona jest rezygnacja dochodzenia od niego spłaty zadłużenia.
Kiedy ZUS umarza dług?
ZUS może umorzyć dług po pierwsze w sytuacji, gdy stwierdzi całkowitą nieściągalność należności, a po drugie w przypadku, gdy uzna, że dłużnik znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej. Całkowita nieściągalność należności zachodzi przykładowo wówczas, gdy dłużnik zmarł i nie pozostawił majątku, który pozwala na spłatę długu, a nie ma spadkobierców lub innych następców prawnych. Z trudną sytuacją finansową i rodzinną dłużnika, uzasadniającą umorzenie długu w ZUS mamy do czynienia np. gdy po opłaceniu należności składkowych dłużnik nie byłby w stanie zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych swoich oraz swojej rodziny.
Co grozi za zaległości w ZUS?
Za zaległości w ZUS grożą przede wszystkim sankcje o charakterze pieniężnym. ZUS może bowiem w takim przypadku naliczać odsetki za zwłokę, może także nałożyć karę pieniężną albo wszcząć postępowanie egzekucyjne w oparciu o administracyjny tytuł wykonawczy. W przypadku, gdy dłużnik ma majątek (np. nieruchomości albo ruchomości – takie jak przykładowo samochód) ZUS może również dokonać zabezpieczenia swoich wierzytelności poprzez wpis hipoteki albo zastawu skarbowego.
Czy za niezapłacone składki ZUS można iść do więzienia?
Za niezapłacone składki ZUS można iść do więzienia, jednakże jest to sankcja mająca charakter wyjątkowy. Dodatkowo, wymierzenie kary pozbawienia wolności musi być każdorazowo poprzedzone postępowaniem sądowym, w którym dłużnik będzie mógł się bronić. Pozbawienie człowieka wolności zawsze ma jednak charakter ostateczny. W pierwszej kolejności sąd każdorazowo rozważy zasadność zastosowania kary łagodniejszego rodzaju.
Kinga Fechter
Adwokat
