Termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki

Kiedy można złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki?

Zanim jeszcze zajmiemy się terminem na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wskazać warto w jakiej sytuacja spółka powinna złożyć taki wniosek. Warunkiem ogłoszenia upadłości spółki jest niewypłacalność dłużnika (spółki). Oznacza to, że spółka nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub spełnia inne ustawowe przesłanki niewypłacalności.

Kwestie te reguluje Prawo upadłościowe, w szczególności:

• art. 10–13 – określające ogólne zasady ogłaszania upadłości oraz przesłanki jej dopuszczalności,
• art. 11 – zawierający definicję niewypłacalności dłużnika, w tym dla spółek prowadzących działalność gospodarczą.

W praktyce oznacza to, że samo istnienie zadłużenia nie wystarcza – konieczne jest ustalenie, że spółka trwale nie jest w stanie regulować swoich długów, co stanowi podstawowy warunek złożenia i uwzględnienia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Niewypłacalność spółki a wniosek o ogłoszeni upadłości

Upadłość spółki w sensie prawnym to sytuacja, w której sąd ogłasza upadłość niewypłacalnego dłużnika (spółki) na podstawie Prawa upadłościowego – a kluczowym warunkiem jest właśnie niewypłacalność z art. 11 tej ustawy.

Zgodnie z art. 11 tej ustawy, o niewypłacalności mówimy w szczególności wtedy, gdy:

1. Spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a opóźnienie ma charakter trwały (co do zasady – ponad 3 miesiące), lub
2. zobowiązania pieniężne spółki przekraczają wartość jej majątku, a taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas (przesłanka bilansowa).

Ustawowy obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki

Ustawowy obowiązek jak i termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wynika przede wszystkim z Prawa upadłościowego.

Kluczowe przepisy w tym zakresie to:

1. Art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego
   – wprowadza obowiązek dłużnika (w praktyce: członków zarządu / osób uprawnionych do reprezentacji spółki) do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, czyli od momentu powstania niewypłacalności w rozumieniu art. 11 Prawa upadłościowego.
2. Art. 21 ust. 2–3 Prawa upadłościowego
   – doprecyzowują, kto w imieniu spółki ma obowiązek złożenia wniosku (np. członkowie zarządu, likwidatorzy) oraz wprowadzają sankcje za naruszenie tego obowiązku (m.in. możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, pełnienia funkcji w organach spółek).
3. Art. 10 i 11 Prawa upadłościowego
   – pośrednio, bo definiują przesłanki ogłoszenia upadłości (niewypłacalność), od których biegnie termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z art. 21.

Dodatkowo, w odniesieniu do spółek handlowych, skutki zaniechania złożenia lub przekroczenia terminu na złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki są powiązane z przepisami Kodeksu spółek handlowych (np. odpowiedzialność członków zarządu sp. z o.o. za zobowiązania spółki – art. 299 k.s.h.), ale sam obowiązek złożenia wniosku co do zasady wynika właśnie z art. 21 Prawa upadłościowego.

Jaki termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki?

Zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego, spółka ma 30-dniowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości liczony od dnia, w którym spółka stała się niewypłacalna. Chodzi tu o moment, w którym spełnione zostały przesłanki niewypłacalności (przytoczone w drugim akapicie). Od tej chwili rozpoczyna bieg ustawowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki  przez osoby uprawnione do reprezentacji spółki.

Obowiązek dbania o termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki  spoczywa przede wszystkim na członkach zarządu (a w razie likwidacji – na likwidatorach), którzy powinni z odpowiednią starannością monitorować sytuację finansową spółki i w razie stwierdzenia niewypłacalności niezwłocznie podjąć decyzję o przygotowaniu wniosku. 

Niezłożenie wniosku lub przekroczony termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, w tym odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec wierzycieli, odpowiedzialnością za zobowiązania spółki na gruncie Kodeksu spółek handlowych, a nawet ryzykiem orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia funkcji w organach spółek.

Odpowiedzialność członków zarządu spółki za niezłożenie wniosku w terminie

Członkowie zarządu, którym „nie straszny” jest termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ryzykują odpowiedzialność na kilku płaszczyznach naraz – cywilną, „korporacyjną” oraz publicznoprawną.

Na gruncie Prawa upadłościowego i ogólnych zasad odpowiedzialności (art. 21 Prawa upadłościowego w zw. z k.c.), odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wierzycielom lub spółce poprzez zaniechanie złożenia wniosku w terminie ponoszą członkowie zarządu. Szkodą jest w tym przypadku pogorszenie sytuacji majątkowej wierzycieli, np. „wypłynięcie” majątku, który mógłby zostać podzielony w upadłości, gdyby termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki został dotrzymany.

W przypadku spółki z o.o. (art. 299 k.s.h.), jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu mogą odpowiadać osobiście za jej zobowiązania. Jednym z głównych sposobów obrony członka zarządu jest właśnie wykazanie, że dotrzymano terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki  albo że pomimo niezłożenia wniosku wierzyciel nie poniósł szkody.

„Przespany” termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki prowadzić może do sankcji publicznoprawnych, w tym orzeczenia wobec członków zarządu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji w organach. Sąd upadłościowy może nałożyć taki zakaz na kilka lat, jeżeli stwierdzi, że osoby zarządzające spółką rażąco naruszyły obowiązki związane z niewypłacalnością, a zaniechanie złożenia wniosku lub przekroczony termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki takim czynem właśnie jest. 

Kiedy mamy pewność, że wniosek został zgłoszony w terminie?

W praktyce przyjmuje się, termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki został dochowany, jeżeli wniosek został fizycznie wniesiony do sądu (albo nadany w polskiej placówce operatora pocztowego wyznaczonego – np. Poczty Polskiej) najpóźniej 30. dnia licząc od dnia, w którym powstała niewypłacalność w rozumieniu art. 11 Prawa upadłościowego. Dla zachowania terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki liczy się data wpływu do sądu albo data stempla pocztowego operatora wyznaczonego – jeżeli wysyłamy pocztą.

Ogłoszenie upadłości spółki gdzie sprawdzić?

Dla spółek handlowych zarejestrowanych w rejestrze przedsiębiorców jedynym w pełni wiarygodnym i bezpłatnym źródłem informacji jest Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). W praktyce ogłoszenie o upadłości spółki sprawdzić można przez portal eKRS (ekrs.ms.gov.pl), korzystając z zakładki „Wyszukiwarka KRS”. Po wyszukaniu spółki (najlepiej po numerze KRS, NIP lub REGON) należy pobrać „wydruk informacji aktualnych” i sprawdzić dział 6, rubrykę 5 – „Informacja o postępowaniu upadłościowym”. Brak wpisu w tej rubryce oznacza, że w stosunku do spółki nie ogłoszono upadłości. 

Nawet gdy sąd nie zdążył rozpatrzeć złożonego wniosku o ogłoszenie upadłości, istnieje też możliwość sprawdzenia, czy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki  został dochowany i czy nie toczą się postępowania w tej sprawie. Sprawdzić można to poprzez Repozytorium Akt Rejestrowych, które dostępne jest na Portalu Rejestrów Sądowych (prs.ms.gov.pl). Jeśli widoczny jest w nim wniosek skutkujący ujawnieniem upadłości, to znaczy, że odpowiednie dane wkrótce pojawią się w KRS.

Upadłość spółki to ostateczność

Na koniec pamiętaj, jeżeli Twoja spółka ma jeszcze zdrowy rdzeń biznesu, ale „dusi się” pod ciężarem zadłużenia – warto w pierwszej kolejności rozważyć postępowanie restrukturyzacyjne. Dla spółek, które są już zagrożone niewypłacalnością albo niewypłacalne, ale mają realną szansę na odzyskanie płynności jest właśnie restrukturyzacja. Zawarcie układu z wierzycielami (np. rozłożenie długów na raty, częściowe umorzenie, odroczenie spłaty) i przeprowadzenie zmian organizacyjnych czy majątkowych, które pozwolą firmie dalej działać – chroni przed egzekucjami, daje oddech i możliwość restrukturyzacji zadłużenia.