Postępowanie o zatwierdzenie układu – proces krok po kroku

Postępowanie o zatwierdzenie układu – co mówi prawo restrukturyzacyjne

Celem wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych, w tym postępowania o zatwierdzenie układu, jest – jak wskazuje art. 3 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego – uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika poprzez umożliwienie mu restrukturyzacji zobowiązań przy zachowaniu słusznych praw wierzycieli. Jednak to właśnie postępowanie o zatwierdzenie układu jest trybem najbardziej uproszczonym, elastycznym i najmniej sformalizowanym oraz zapewnia najsprawniejsze przeprowadzenie procedury.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 1–2 ustawy, postępowanie o zatwierdzenie układu umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli nad układem przez dłużnika, bez udziału sądu na etapie głosowania. Postępowanie o zatwierdzenie układu może być prowadzone tylko wtedy, gdy suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogółu wierzytelności uprawnionych do głosowania. Dzięki temu postępowanie o zatwierdzenie układu to procedura zarezerwowana dla przedsiębiorców, którzy są w stanie w dużym stopniu porozumieć się z wierzycielami i prowadzić negocjacje w dobrej wierze.
Postępowanie o zatwierdzenie układu daje przedsiębiorcy możliwość zachowania płynności, ochrony majątku oraz utrzymania zaufania kontrahentów przy jednoczesnym ograniczeniu formalności.

Kiedy warto zdecydować się na postępowanie o zatwierdzenie układu?

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest przeznaczone dla dłużników niewypłacalnych lub tych, którzy są zagrożeni niewypłacalnością, czyli – zgodnie z art. 6 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego – ich sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie mogą stać się niewypłacalni. Postępowanie o zatwierdzenie układu nie wymaga zatem, aby dłużnik już utracił zdolność do wykonywania zobowiązań.

Na postępowanie o zatwierdzenie układu warto zdecydować się w szczególności w przypadkach, gdy:

• dłużnik doświadcza czasowych trudności płynnościowych, ale prowadzi stabilną działalność;
• liczba wierzycieli jest ograniczona, a relacje z nimi pozwalają na rozmowy i kompromis;
• dłużnik chce uzyskać ochronę przed egzekucją i wypowiadaniem umów, lecz bez konieczności składania do sądu wniosku o otwarcie postępowania;
• przedsiębiorca pragnie uniknąć rozgłosu związanego z restrukturyzacją i zachować kontrolę nad procesem.

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest często stosowane przez przedsiębiorstwa, które napotykają na przejściowe trudności finansowe, wynikające z utraty kluczowego kontraktu, wzrostu kosztów działalności lub chwilowego spadku popytu. Zaletą tego postępowania jest szybkość – obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) następuje tuż po zawarciu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który pełni funkcję nadzorcy układu, co z reguły pozwala przedsiębiorcy uniknąć niepotrzebnego napięcia w relacjach biznesowych oraz szybko uzyskać ochronę przeciwegzekucyjną i przystąpić do prac nad układem z wierzycielami

Zalety postępowania o zatwierdzenie układu – zarząd, wypowiadanie umów, hipoteki i zastawy, pozew, postępowanie sądowe, zgłoszenie wierzytelności,  egzekucja

Największą zaletą postępowania o zatwierdzenie układu jest to, że dłużnik zachowuje pełny zarząd nad swoim majątkiem. Zgodnie z art. 36 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego, zawarcie umowy z nadzorcą układu nie ogranicza prawa dłużnika do samodzielnego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa. Oznacza to, że w przeciwieństwie do postępowania sanacyjnego, przedsiębiorca nie traci kontroli nad firmą i może dalej ją rozwijać.

Kolejną korzyścią jest możliwość uzyskania natychmiastowej ochrony po dokonaniu obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Na podstawie art. 226a ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, od momentu obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego dłużnik korzysta z ochrony przed egzekucją, zabezpieczeniem oraz wypowiadaniem kluczowych umów. To rozwiązanie pozwala na zatrzymanie spiralnego narastania zobowiązań i odzyskanie kontroli nad sytuacją finansową.

Z punktu widzenia wierzycieli, postępowanie o zatwierdzenie układu jest również atrakcyjne – umożliwia bowiem szybsze odzyskanie części należności bez konieczności prowadzenia długiego postępowania sądowego wskutek wniesienia pozwu o zapłatę. Dodatkowo, układ po zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną orzeczenia sądowego (art. 165 ustawy), co czyni go tytułem egzekucyjnym. W porównaniu z postępowaniem upadłościowym, postępowanie o zatwierdzenie układu jest dla wierzycieli prostsze – nie wymaga zgłoszenia wierzytelności za pomocą KRZ.

Nie można też pominąć aspektu kosztowego. Postępowanie o zatwierdzenie układu jest najtańszą formą restrukturyzacji – nie wymaga wniesienia wysokich opłat sądowych, a wynagrodzenie nadzorcy układu ustalane jest w umowie i dostosowane do skali przedsiębiorstwa (art. 35 ust. 2).

Jakie są etapy postępowania o zatwierdzenie układu – krok po kroku?

Krok 1 – wybór doradcy restrukturyzacyjnego, zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym

Dłużnik wybiera doradcę restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję nadzorcy układu. Umowa między stronami określa wynagrodzenie, zakres obowiązków i odpowiedzialność (art. 35 ust. 1 i 2 Prawa restrukturyzacyjnego).

Krok 2 – sporządzenie dokumentów wraz z nadzorcą

Wspólnie z nadzorcą dłużnik kompletuje dokumenty. Nadzorca układu weryfikuje i zbiera informacje o wierzycielach, analizuje spełnienie przesłanek do przeprowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu. Nadzorca w porozumieniu z dłużnikiem sporządza wstępny plan restrukturyzacyjny, spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych oraz sprawozdanie finansowe lub uzasadnienie przyczyn jego niezałączenia.

Krok 3 – obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego

Po przygotowaniu dokumentów nadzorca układu dokonuje obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od tego momentu dłużnik uzyskuje ochronę przed egzekucją i wypowiadaniem kluczowych umów.

Krok 4 – przygotowanie propozycji układowych

Wspólnie z nadzorcą dłużnik przygotowuje propozycje układowe skierowane do wszystkich wierzycieli lub propozycje dla konkretnie określonych grup wierzycieli – np. redukcja zadłużenia, rozłożenie spłaty na raty, umorzenie odsetek, konwersja wierzytelności na udziały.

Krok 5 - zbieranie głosów wierzycieli

Dłużnik, przy pomocy nadzorcy układu, zbiera głosy wierzycieli na kartach do głosowania nad układem. Układ zostaje przyjęty, jeśli większość wierzycieli mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności opowie się „za” (art. 119).

Krok 6 – wniosek o zatwierdzenie układu

Po przyjęciu układu dłużnik (działając samodzielnie lub przez pełnomocnika) składa do sądu restrukturyzacyjnego wniosek o jego zatwierdzenie (art. 219). Sąd weryfikuje prawidłowość procedury, a w razie spełnienia przesłanek z art. 165 wydaje postanowienie o zatwierdzeniu układu.

Jak długo trwa postępowanie o zatwierdzenie układu?

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest najszybszym trybem restrukturyzacyjnym. Cały proces na etapie przedsądowym trwa zwykle do czterech miesięcy., natomiast etap sądowy kończy się zazwyczaj w ciągu kilku tygodni lub miesięcy od złożenia wniosku o zatwierdzenie układu (na szybkość procedowania sądów wpływa ich wewnętrzna organizacja i ilość spraw w danym okręgu).

Dla porównania: postępowanie sanacyjne trwa często ponad rok, a przyspieszone postępowanie układowe - kilka miesięcy. Właśnie szybkość i niskie koszty sprawiają, że postępowanie o zatwierdzenie układu stało się w praktyce najczęściej wybieraną ścieżką restrukturyzacji przez polskich przedsiębiorców.

Co się dzieje po zatwierdzeniu układu?

Po zatwierdzeniu układu przez sąd postępowanie o zatwierdzenie układu zostaje formalnie zakończone. Od tego momentu dłużnik przystępuje do wykonywania postanowień układu. Układ staje się wiążący dla wszystkich wierzycieli, których wierzytelności zostały nim objęte – również dla tych, którzy głosowali przeciw lub nie wzięli udziału w głosowaniu.

W praktyce, po zatwierdzeniu układu, dłużnik realizuje plan spłat lub inne zobowiązania ustalone z wierzycielami. W przypadku niewykonania układu wierzyciele mogą wystąpić do sądu o jego uchylenie, co prowadzi do utraty ochrony i możliwości dochodzenia roszczeń na zasadach ogólnych.

Skutki nieprzyjęcia układu

Nieprzyjęcie układu przez wierzycieli lub odmowa jego zatwierdzenia przez sąd prowadzi do zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu. Dłużnik traci wówczas ochronę przed egzekucją i wypowiadaniem umów, a wierzyciele odzyskują możliwość indywidualnego dochodzenia roszczeń.

W takiej sytuacji przedsiębiorca może złożyć wniosek o otwarcie innego postępowania restrukturyzacyjnego – najczęściej przyspieszonego postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego.

Brak przyjęcia układu nie oznacza końca możliwości restrukturyzacji – doświadczenie pokazuje, że dobrze przygotowany plan, rzetelna komunikacja z wierzycielami i wsparcie doradcy często pozwalają na skuteczne ponowne podjęcie prób porozumienia. Powtórne postępowanie o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego możliwe jest raz na 10 lat. Przedsiębiorca ma jednak możliwość powtarzania całej procedury bez obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego a zatem bez ochrony przeciwegzekucyjnej w każdym czasie

Czy warto decydować się na postępowanie o zatwierdzenie układu?

Postępowanie o zatwierdzenie układu to obecnie najbardziej efektywne narzędzie restrukturyzacyjne dla przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej. Postępowanie o zatwierdzenie układu łączy elastyczność negocjacji z ochroną prawną i minimalnym udziałem sądu. Pozwala utrzymać zarząd nad przedsiębiorstwem, uniknąć egzekucji i zachować relacje z kontrahentami.

Warto jednak pamiętać, że skuteczne postępowanie o zatwierdzenie układu wymaga starannego przygotowania, analizy sytuacji finansowej, opracowania realistycznych propozycji układowych oraz ścisłej współpracy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym. Dobrze przeprowadzony proces może uratować firmę przed upadłością i stworzyć solidne podstawy do jej dalszego funkcjonowania.