Jak Syndyk ustala plan spłaty?

Czym jest plan spłaty?

W toku postępowania upadłościowego, w dużym uproszczeniu, dochodzi do likwidacji majątku dłużnika - masy upadłościowej - rozdysponowania uzyskanych w ten sposób środków w ramach planu podziału i ustalenia planu spłaty.  W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć charakter tego ostatniego etapu. Plan spłaty występuje bowiem zarówno w upadłości przedsiębiorcy (osoby fizycznej) jak i upadłości konsumenckiej.

Rozpocząć należy od treści art. 369 ust. 1 prawa upadłościowego stanowiącego, że:

W terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego upadły będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. 

Za komentarzem Aleksandra Witosza można zatem powiedzieć, iż podstawową rolą planu spłaty jest ustalenie zasad spłacania przez dłużnika zobowiązań, których nie udało się zaspokoić w toku postępowania upadłościowego, poprzez likwidację masy upadłości. Jego rola jest więc taka sama zarówno w upadłości przedsiębiorcy jak i osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej, a jego zasadniczą funkcją, obok windykacji, jest budowanie okresu próby poprzedzającego oddłużenie. Plan spłaty pozostaje zatem instrumentem do uzyskania całkowitego umorzenia długów, przy czym warto odnotować, że ust. 2 ww. przepisu umożliwia pełne umorzenie bez ustalania planu spłaty w wyjątkowych przypadkach. Możliwym jest również warunkowe umorzenie zobowiązań, jednak pozostaje to temat zasługujący na odrębny artykuł.

Plan spłaty to zatem dokument sporządzony przy udziale syndyka dokument o znacznej doniosłości. W postępowaniu upadłościowym przedsiębiorcy ustala go sąd, który nie jest związany stanowiskami dłużnika, ani wierzycieli, chociaż oczywiście bierze pod uwagę m. in. możliwości płatnicze dłużnika. Nieco odmiennie jest w upadłości konsumenckiej, gdzie po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli z uzasadnieniem. Z perspektywy konsumenta kluczowym zatem pozostaje dokonanie odpowiednich ustaleń z syndykiem; wykazanie swoich możliwości płatniczych, kosztów utrzymania siebie i rodziny.

Ile trwa uprawomocnienie się planu spłaty?

Niezależnie od trybu postępowania upadłościowego postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, albo w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli obwieszcza się poprzez system KRZ. Od tego momentu uczestnikom postępowania przysługuje zażalenie. W tym zakresie obowiązują generalne reguły postępowania cywilnego. W pierwszej kolejności zatem mamy siedem dni na złożenie wniosku o uzasadnienie postanowienia oraz po jego otrzymaniu kolejne siedem na złożenie środka zaskarżenia do sądu okręgowego.

Postanowienie staje się prawomocne po upływie terminu do jego zaskarżenia lub po rozpatrzeniu zażaleń przez sąd. Co istotne: postanowienie o prawomocności postanowienia o ustaleniu planu spłaty również obwieszcza się. To obwieszczenie stanowi też zakończenie postępowania.

Ile czasu może trwać plan spłaty?

Podzielmy to zasadniczo na dwie części poniżej.

Przedsiębiorcy (art. 370a prawa upadłościowego):

W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

W przypadku gdy w drodze wykonania planów podziału oraz planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań uznanych na liście wierzytelności, plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres dłuższy niż rok. 

W przypadku gdy w drodze wykonania planów podziału oraz planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 50% zobowiązań uznanych na liście wierzytelności, plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres dłuższy niż dwa lata.

Do okresów spłaty, o których mowa powyżej, zalicza się okres od upływu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości do dnia zakończenia postępowania upadłościowego. Do okresu spłaty nie zalicza się okresu warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Konsumenci (art.  491[15] prawa upadłościowego):

– nie dłużej niż 36 miesięcy – przyjmowany jako standardowy okres, termin ten może zostać skrócony lub przedłużony w przypadku zaistnienia okoliczności wskazanych poniżej;

– nie krócej niż 36 miesięcy i nie dłużej niż 84 miesiące – w przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa;

– nie dłużej niż rok – w przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli, 

– nie dłużej niż na dwa lata – w przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 50% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli, które w postępowaniu upadłościowym zostałyby uznane na liście wierzytelności.

Ponownie, do wskazanych wyżej okresów spłaty zalicza się okres od upływu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości do dnia ustalenia planu spłaty wierzycieli, chyba że dłużnik nie pokryłby w całości kosztów postępowania tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.  Upadły dokonuje bowiem wpłaty już w toku postępowania upadłościowego, zazwyczaj przez przeznaczenie odpowiedniej części dochodów na pokrycie kosztów. Do okresu spłaty nie zalicza się okresu warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Plan spłaty wierzycieli - jaka kwota?

Jak wskazano powyżej treść planu spłaty zależy od indywidualnego stanu faktycznego danej sprawy. Niemniej warto wprost odpowiedzieć na powyższe pytanie, iż sama “minimalna krajowa” nie zwalnia co do zasady z ustalania planu spłaty. Może jednak stanowić jedną z okoliczności, które wspólnie rozpatrywane przez sąd skutkowałyby takim rozstrzygnięciem.

Czy plan spłaty można uchylić?

Plan spłaty może podlegać zmianom oraz może zostać uchylony. W tym zakresie ustawa prawo upadłościowe posługuje się bardzo zbliżonymi w treści jednostkami redakcyjnymi zarówno co do przedsiębiorców, jak i konsumentów.

Odnosząc się do modyfikacji planu spłaty w obydwu wspomnianych postępowaniach można powiedzieć, że ustawa przewiduje możliwość zrewidowania postanowień planu spłaty w razie zarówno pogorszenia się, jak i polepszenia sytuacji dłużnika.

Co do uchylenia układu, art. 370e i art. 491 [19] prawa upadłościowego stanowią, że w przypadku niewykonywania przez upadłego obowiązków ustalonych w planie spłaty wierzycieli sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela uchyla plan spłaty wierzycieli po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty. Kolejne ustępy tych artykułów odnoszą się do penalizowanych w ten sposób zachowań dłużnika. Kluczowym pozostaje zaś konsekwencja uchylenia planu spłaty - zobowiązania upadłego w takim przypadku nie podlegają umorzeniu.

Jeżeli zatem upadły nie realizuje planu spłaty, to konsekwencje tego stanu rzeczy mogą być różne w zależności od przyczyn braku płatności.

Jak sąd ustala plan spłaty?

Sąd ustala plan spłaty w zależności od kilku zmiennych, w tym możliwości płatniczych dłużnika oraz osób pozostających na jego utrzymaniu, w granicach czasowych przewidzianych ustawą dla danego stopnia zaspokojenia wierzycieli.

Ile czasu ma syndyk na ustalenie planu spłaty?

Syndyk ustala projekt planu spłaty wierzycieli w ramach upadłości konsumenckiej, czyni to po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności oraz przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości. 

Ile czasu ma sąd na ustalenie planu spłaty?

Sąd nie jest związany konkretnym terminem do ustalenia planu spłaty. Czas jego ustalenia uzależniony jest od obciążenia konkretnego sądu, trybu postępowania oraz ewentualnej możliwości przeprowadzenia rozprawy w tym przedmiocie.

Czy ustalenie planu spłaty kończy postępowanie upadłościowe?

Z perspektywy upadłego to właśnie ustalenie planu spłaty i jego uprawomocnienie się kończy postępowanie upadłościowe.