background image

Upadłość konsumencka

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych - o czym należy pamiętać?

Katarzyna Grabara

18.01.2025

6 min czytania

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych - o czym należy pamiętać?

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych to kluczowy mechanizm prawny, który zabezpiecza interesy wierzycieli w przypadku nieterminowej realizacji zobowiązań finansowych przez kontrahentów. W artykule przedstawiamy szczegóły dotyczące rodzajów odsetek, zasad ich naliczania oraz aktualnych stawek.

Termin wymagalności roszczenia

Wymagalność roszczenia oznacza moment, od którego wierzyciel ma prawo żądać spełnienia świadczenia, a dłużnik jest zobowiązany do jego wykonania. Jeżeli termin zapłaty został określony w umowie, roszczenie staje się wymagalne w następnym dniu po jego upływie. W przypadku zobowiązań bezterminowych wierzyciel musi wezwać dłużnika do spełnienia świadczenia, wyznaczając mu odpowiedni termin, po którym roszczenie staje się wymagalne. Wymagalność jest kluczowa z punktu widzenia naliczania odsetek za opóźnienie, które mogą być dochodzone od momentu, gdy dłużnik nie wykonał świadczenia w określonym czasie.

Rodzaje odsetek i ich wysokość

Obowiązek zapłaty odsetek może mieć różne źródła – najczęściej wynika z umowy zawartej między stronami, ale może być również nałożony przez ustawę, orzeczenie sądu czy decyzję właściwego organu (art. 359 §1 Kodeksu cywilnego).

Odsetki ustawowe

Odsetki ustawowe są naliczane, gdy strony umowy nie ustaliły inaczej. Ich wysokość jest uzależniona od stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (NBP) i wynosi stopę referencyjną NBP powiększoną o 3,5 punktu procentowego. Odsetki ustawowe stanowią domyślną wysokość odsetek, jeśli strony nie ustaliły innej stopy oprocentowania w umowie.

Wysokość odsetek ustawowych: 5,75% (stopa referencyjna) + 3,5% = 9,25%

Odsetki maksymalne

Odsetki maksymalne, stanowią dwukrotność odsetek ustawowych. Stosuje się je w sytuacjach, gdy w umowie określono wyższe oprocentowanie. Jeśli jednak wartość odsetek ustalonych w umowie przekroczy próg odsetek maksymalnych, to wierzycielowi przysługują jedynie odsetki maksymalne. Mechanizm ten ma na celu ochronę stron przed nadmiernymi kosztami finansowymi związanymi z umowami, które przewidują wyższe oprocentowanie niż dopuszczalne przez prawo.

Wysokość odsetek maksymalnych: (5,75% (stopa referencyjna) + 3,5%) x 2 = 18,5%

Odsetki za opóźnienie

Odsetki za opóźnienie nalicza się, gdy dłużnik spóźnia się z wykonaniem świadczenia pieniężnego. Co istotne, wierzyciel ma prawo do ich dochodzenia nawet wtedy, gdy nie poniósł żadnej szkody, a opóźnienie wynikało z okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Wysokość tych odsetek wynosi sumę stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktu procentowego. Jeżeli jednak wierzytelność jest oprocentowana wyżej, wierzyciel ma prawo żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Wysokość odsetek za opóźnienie: 5,75% (stopa referencyjna) + 5,5% = 11,25%

Odsetki w transakcjach handlowych

Odsetki w transakcjach handlowych regulowane są ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Ustawa ta dotyczy przedsiębiorców, osób wykonujących wolne zawody, oddziałów zagranicznych przedsiębiorstw oraz podmiotów publicznych, w tym instytucji finansowych oraz podmiotów leczniczych.

Wyjątek stanowią długi objęte postępowaniem upadłościowym, umowy bankowe oraz umowy zawierane między jednostkami sektora finansów publicznych.

Za transakcję handlową uznaje się umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych zależy od rodzaju dłużnika:

  • w przypadku, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki wynoszą stopę referencyjną NBP powiększoną o 8 punktów procentowych, tj. 5,75% + 8% = 13,75%
  • w przypadku dłużnika, który nie jest podmiotem publicznym lub podmiotem leczniczym, odsetki wynoszą stopę referencyjną NBP powiększoną o 10 punktów procentowych, tj. 5,75% + 10% = 15,75%

Terminy zapłaty w transakcjach handlowych

Standardowe terminy zapłaty w transakcjach handlowych wynoszą:

  • 30 dni - jeżeli strony nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi przysługują ustawowe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych od 31. dnia po spełnieniu świadczenia.
  • 60 dni - maksymalny termin płatności w transakcjach między przedsiębiorcami, o ile nie jest rażąco nieuczciwy, szczególnie wobec mikro, małych i średnich przedsiębiorców.

Terminy płatności w transakcjach z podmiotami publicznymi wynoszą:

  • 30 dni - obowiązuje w przypadku podmiotów publicznych niebędących podmiotami leczniczymi.
  • 60 dni - dotyczy podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi.

Jeśli umowa przewiduje częściowe spełnienie świadczenia pieniężnego, wskazane terminy odnoszą się do każdej części zapłaty.

Po upływie terminu do zapłaty, strona staje się uprawniona do naliczania odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności

Ustawa przewiduje również możliwość dochodzenia stałej rekompensaty za koszty związane z odzyskiwaniem należności, niezależnie od rzeczywiście poniesionych wydatków:

  • 40 euro - dla należności do 5 000 zł,
  • 70 euro - dla kwot od 5000 do 50 000 zł,
  • 100 euro - dla należności powyżej 50 000 zł.

Rekompensata jest automatyczna i nie wymaga dodatkowego udowadniania wysokości poniesionych kosztów, co znacząco upraszcza proces dochodzenia roszczeń.

Jak obliczyć wysokość odsetek?

Obliczenie odsetek wymaga znajomości podstawowych parametrów: kwoty zaległości, liczby dni opóźnienia i stawki odsetek w skali roku.

Wzór:

Kwota zaległości x stawka odsetek rocznych x liczba dni opóźnienia ÷ 365 dni

Przykład:

Faktura wystawiona przez przedsiębiorcę za świadczone usługi muzyczne na bankiecie firmowym spółki została wystawiona na kwotę 4 000,00 zł brutto zł z 30-dniowym terminem płatności do 30 listopada 2024 r. Faktura nie została uregulowana. Przedsiębiorca, po upływie dwóch tygodni od terminu zapłaty, tj. 14 grudnia 2024 r. wezwał Spółkę do zapłaty kwoty wynikającej z faktury wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz dodatkowo zażądał kwotę 40 euro tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

W wezwaniu do zapłaty wysokość odsetek dochodzonych na dzień wezwania wyniosła:

4 000,00 zł x 15,75% (dotyczy dłużnika, który nie jest podmiotem publicznym lub podmiotem leczniczym) x 14 ÷ 365 dni = 24,16 zł.

Q&A

Ile wynoszą odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych w 2024 roku?

Wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych w 2024 roku określa ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Stawki zależą od rodzaju dłużnika. Gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki wynoszą stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego (NBP) powiększoną o 8 punktów procentowych. Wysokość odsetek: 5,75% + 8% = 13,75%

W sytuacji, kiedy dłużnikiem jest podmiot niebędący podmiotem publicznym lub podmiotem leczniczym, odsetki wynoszą stopę referencyjną NBP powiększoną o 10 punktów procentowych. Wysokość odsetek: 5,75% + 10% = 15,75%

Aktualna stopa referencyjnej NBP wynosi 5,75%.

Kiedy należą się odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych?

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługują, gdy dłużnik nie ureguluje płatności w ustalonym terminie. Standardowe terminy zapłaty wynoszą 30 dni, jeśli strony nie określiły innego terminu oraz maksymalnie 60 dni, jeżeli strony przewidziały taki okres w umowie.
W przypadku transakcji z podmiotami publicznymi, termin zapłaty wynosi 30 dni dla podmiotów publicznych niebędących podmiotami leczniczymi oraz 60 dni dla podmiotów leczniczych. Jeśli umowa przewiduje płatności częściowe, terminy dotyczą każdej części zapłaty.

Jak obliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie w 2024 roku?

Aby obliczyć odsetki za opóźnienie w płatnościach, należy uwzględnić trzy kluczowe elementy:

  • Kwotę zaległości – wartość niezapłaconej należności,
  • Liczbę dni opóźnienia – czas, przez jaki płatność była przeterminowana,
  • Stawkę odsetek w skali roku – określoną na podstawie przepisów, zależną od rodzaju transakcji.

Wzór na obliczenie odsetek:

Kwota zaległości x roczna stawka odsetek x liczba dni opóźnienia ÷ 365

Jakie odsetki za opóźnienie w zapłacie faktury obowiązują przedsiębiorców?

Przedsiębiorcy mają kilka możliwości dochodzenia odsetek za opóźnienie w zapłacie faktury, zależnie od rodzaju transakcji i zapisów umownych. W przypadku braku odrębnych ustaleń w umowie, najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Odsetki te oferują jedną z najwyższych stawek – w przypadku transakcji między przedsiębiorcami, wysokość odsetek wynosi stopę referencyjną NBP powiększoną o 10 punktów procentowych, co daje 15,75% w skali roku (5,75% + 10%).
 

Katarzyna Grabara

Aplikantka adwokacka

background image

Skontaktuj się z nami już dziś

Jesteśmy tutaj, aby pomóc w Twojej sytuacji kryzysowej

background image

Kontakt

Skontaktuj się z nami

Sprawdź jak możemy pomóc Tobie i Twojej firmie

+48